Το Πανεπιστήμιο Αθηνών και οι πρόδρομοι της Ιατρικής Σχολής
Ἄλγους Ἴασις
Η προσφορά της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού
Πανεπιστημίου Αθηνών στην κοινωνία και την εκπαίδευση
Η ζωή στην Ιατρική Σχολή
Τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του Πανεπιστημίου εγγράφονται μόλις τέσσερις φοιτητές στην Ιατρική Σχολή και σαράντα οκτώ σε έτερες Σχολές. Προς ενίσχυση των εγγραφών στην Ιατρική, ο Σχολάρχης της Ιατρικής, Καθηγητής Αναστάσιος Λευκίας-Γεωργιάδης, αποφασίζει να δώσει προνόμια στους υποψήφιους φοιτητές. Καθιερώνει, τη χρηματική αρωγή σε απόρους και σε επιμελέστερους φοιτητές, επιτρέπει τη φοίτηση σε εμπειρικούς ιατρούς, καθώς και σε όσους θα καταταγούν προσεχώς στον στρατό.
Το πρώτο πρόγραμμα μαθημάτων και ο πρώτος οδηγός σπουδών της Ιατρικής Σχολής περιλαμβάνει μαθήματα, όπως η χειρουργική, η μαιευτική, η ανατομία κ.ά. Οι φοιτητές είναι ηλικίας 18-32 ετών και ο χρόνος φοίτησης τέσσερα έτη, ενώ είναι υποχρεωτική η «ανελλιπής ακρόαση και άσκηση». Κατά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας της Ιατρικής Σχολής, ο αριθμός των φοιτητών ήταν περιορισμένος. Αρκετοί είναι εκείνοι που υποβάλλονται σε εξέταση από ειδική επιτροπή για να εισαχθούν στο Πανεπιστήμιο χωρίς να έχουν απολυτήριο Γυμνασίου, λόγω της ανάγκης για εκπαίδευση ιατρών στο νεοσύστατο κράτος. Σε σύντομο χρονικό διάστημα η Ιατρική Σχολή εκπαιδεύει και αναδεικνύει σημαντικές προσωπικότητες που στο μέλλον θα συμβάλουν τα μέγιστα στον επιστημονικό, κοινωνικό και πολιτικό βίο του έθνους.
Στα πρώτα χρόνια λειτουργίας της Ιατρικής Σχολής δεν υπάρχουν συγγράμματα. Από τα πρώτα συγγράμματα που εγκρίνονται για χρηματοδότηση είναι εκείνο του Αναστάσιου Γούδα. Μεγάλης επιστημονικής και ιστορικής αξίας είναι επίσης τα συγγράμματα άλλων σημαντικών Καθηγητών και ευεργετών της Ιατρικής Σχολής, τα οποία χρησιμοποιούνται ως εγχειρίδια στις παραδόσεις των μαθημάτων τους.
Ο Δημήτριος Μαυροκορδάτος (1811-1839) είναι ένας από τους πρώτους ευεργέτες του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μετά τον πρόωρο θάνατό του από φυματίωση σε ηλικία 29 ετών, κληροδοτεί την οικία του στο Πανεπιστήμιο. Η πώλησή της απέδωσε έσοδα που χορηγούνται ως υποτροφία σε άπορους φοιτητές. Πρώτος υπότροφος του κληροδοτήματος Μαυροκορδάτου είναι ο Αναστάσιος Γούδας (1816-1882), αριστούχος και μετέπειτα πρώτος διδάκτωρ της Ιατρικής το 1843.
Οι διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις τον 19ο αιώνα δεν περιορίζονται μόνο εντός του πανεπιστημιακού χώρου. Από τις κορυφαίες κινητοποιήσεις θεωρούνται τα Σκιαδικά (1859), που λαμβάνουν χώρα στο Πεδίο του Άρεως, όταν οι φοιτητές αποφασίζουν να ενισχύσουν την εγχώρια βιοτεχνία, φορώντας σκιάδια αντί για εισαγόμενα θερινά καπέλα. Το 1862, μετά την έξωση του Όθωνα, δημιουργείται η Πανεπιστημιακή Φάλαγγα, ένα ειδικό ένοπλο σώμα συγκροτούμενο από φοιτητές και Καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η σύστασή της σηματοδοτεί την ανάμειξη των φοιτητών στον δημόσιο βίο για πρώτη φορά, με στόχο την αποτροπή της αναρχίας και την τήρηση της τάξης.
Το 1892 η κυβέρνηση του Χαριλάου Τρικούπη επιβάλλει την καταβολή διδάκτρων για την φοίτηση στο Πανεπιστήμιο με αποτέλεσμα την έντονη αντίδραση των φοιτητών. Η αντίδραση αυτή εκφράζεται τόσο με συλλαλητήρια, όσο και με έντυπες διαμαρτυρίες (1893) εναντίον της κυβέρνησης, αλλά και των Καθηγητών που τάσσονται υπέρ των διδάκτρων. Το Πανεπιστήμιο διακόπτει προσωρινά τη λειτουργία του.
Στα τέλη του 19ου αιώνα, τα Γαλβανικά είναι τα μεγάλα φοιτητικά επεισόδια που συνδέονται με την κατάληψη του Πανεπιστημίου το 1897. Η αρχική παράκληση φοιτητών προς τον Καθηγητή χειρουργικής παθολογίας, Ιούλιο Γαλβάνη (1838-1901), να είναι πιο επιεικής στην πρακτική άσκηση του μαθήματός του, καταλήγει σε αίτημα απόλυσής του, με σχετικό υπόμνημα στο Υπουργείο Παιδείας. Τα επεισόδια οξύνονται λόγω της αρνητικής στάσης του Υπουργείου να ικανοποιήσει το αίτημα της απόλυσης. Οι φοιτητές αντιδρούν. Καταλαμβάνουν το κεντρικό κτήριο του Πανεπιστημίου, για πρώτη φορά στην ιστορία του. Το γεγονός αυτό προκαλεί την επέμβαση της αστυνομίας.
Λουκάς Παπαϊωάννου, Ἀνατομική τοῦ ἀνθρώπου περιέχουσα καὶ Ἰστολογίαν καί Ἐμβρυολογίαν, Τόμος Α, Ερμάριο 7 (αριστερά). Γεώργιος Σκλαβούνος, Ἀνατομική τοῦ ἀνθρώπου μετ' εἰκόνων καί ἐγχρώμων πινάκων. Τόμος Α&Β&Γ, Ερμάριο 5 / (1915-1908-1913) (δεξιά).
Διαμαρτυρία εναντίον Μαυροκορδάτου. Ο Αναστάσιος Γούδας πρωτοστάτησε στην πρώτη φοιτητική διαμαρτυρία το 1839 εναντίον του Μαυροκορδάτου. Αιτία ήταν η μη ανταπόκριση του Καθηγητή στις επανειλημμένες παρακλήσεις των φοιτητών να επιβραδύνει τον ρυθμό των παραδόσεων και να εκδώσει τις σημειώσεις του γιατί δεν μπορούσαν να τον παρακολουθήσουν. Σε ανάλογες φοιτητικές αντιδράσεις οδηγούν και η στάση που τηρούν Καθηγητές άλλων σχολών, όπως ο Νικόλαος Σαρίπολος (1817-1887) και ο Δημήτριος Βερναρδάκης (1833-1907).
