Θεραπεύοντας την πόλη
Ἄλγους Ἴασις
Η προσφορά της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού
Πανεπιστημίου Αθηνών στην κοινωνία και την εκπαίδευση
Η επιστήμη σε αναζήτηση στέγης
Η ίδρυση του Πανεπιστημίου Αθηνών, του μοναδικού στην περιοχή των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου, επηρεάζει καθοριστικά τη φυσιογνωμία της πόλης.
Διαμορφώνει έναν γοητευτικό μικρόκοσμο με ποικίλες διαδρομές και τόπους συνάντησης, που σκιαγραφείται στην αστική λογοτεχνία, στον Τύπο και στα χρονογραφήματα, κατά το πέρασμα από τον 19ο στον 20ο αιώνα.
Δραστήριοι φοιτητές της Ιατρικής Σχολής, όπως ο Αναστάσιος Γούδας (1816-1882), ο Κωνσταντίνος Λούρος (1864-1957), ο Γεώργιος Παπανικολάου (1883-1962) και η Αγγελική Παναγιωτάτου (1878-1954) φωτίζουν πτυχές της φοιτητικής ζωής με τα κείμενά τους.
Ο Κωνσταντίνος Λούρος, Καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας, στο βιβλίο του με τίτλο: «Περασμένα Χρόνια», διηγείται πως η Σχολή ήταν «πτωχή», «δεν είχε κλινικάς» και τα μαθήματα «εδιδάσκοντο θεωρητικώς».
Για την πρακτική άσκηση των φοιτητών της Ιατρικής Σχολής, χρησιμοποιούνται, αρχικά, υφιστάμενα κτήρια κατοικιών.
Οι Καθηγητές της Ιατρικής Σχολής, μεταξύ των οποίων ο Μαρίνος Γερουλάνος (1867- 1960) και ο Μιχαήλ Κατσαράς (1860–1939), σε επιστολή τους προς τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο (1864-1936), τονίζουν την απόσταση που χωρίζει τη Σχολή της Αθήνας από τις αντίστοιχες των ευρωπαϊκών κρατών, σε επίπεδο υποδομών.
Καταδεικνύουν την ανάγκη οργάνωσης και παροχής σύγχρονων κλινικών και εργαστηρίων για την εκπαίδευση των φοιτητών και προτείνουν τη χρήση των υφιστάμενων κρατικών νοσοκομείων για την κλινική διδασκαλία και άσκηση των φοιτητών.
«Ἀπανταχοῡ τοῦ πεπολιτισμένου κόσμου ὡς πανεπιστημιακαὶ κλινικαὶ χρησιμοποιοῦνται τὰ κρατικὰ, δημοτικὰ καὶ φιλανθρωπικὰ νοσοκομεῑα»
Το Πολιτικό Νοσοκομείο, η Αστυκλινική, το Μαιευτήριο, το Οφθαλμιατρείο, το Νοσοκομείο των Αφροδίσιων Παθών και το Βρεφοκομείο χρησιμοποιούνται για τα μαθήματα.
Το δημοτικό νοσοκομείο Ελπίς αρχίζει τη λειτουργία του το 1842, ως το πρώτο πολιτικό νοσοκομείο της Αθήνας.
Οι κτηριακές εγκαταστάσεις του βρίσκονται στις οδούς Ακαδημίας και Ασκληπιού, στο κτήριο όπου λειτουργεί σήμερα το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων.
Στις δυο κλινικές, την Παθολογική και τη Χειρουργική, προβλέπεται η νοσηλεία ενδεών πολιτών και η διδασκαλία των φοιτητών.
Στο κέντρο της Αθήνας, το 1847, μετά από πανελλήνιο έρανο, ιδρύεται το Οφθαλμιατρείο που παρέχει, μεταξύ άλλων, περίθαλψη σε απόρους με τραχωματική ασθένεια, μια λοιμώδη νόσο που προκαλείται από το βακτήριο Chlamydia trachomatis και πλήττει εκείνη τη περίοδο τον πληθυσμό, οδηγώντας ακόμη και σε τύφλωση.
Επτά χρόνια αργότερα, το 1854 συστήνεται η Αστυκλινική, ως παράρτημα της Ιατρικής Σχολής, και στεγάζεται σε διάφορα κτήρια κατοικιών για την παροχή νοσοκομειακής φροντίδας και την εκπαίδευση των φοιτητών.
Το 1903, ο Καθηγητής Χειρουργικής, Νικόλαος Αλιβιζάτος (1876 - 1945) με τον αδελφό του, ιατρό και μετέπειτα βουλευτή, Ανδρέα Αλιβιζάτο (; -1953) ιδρύουν την Πολυκλινική, η οποία προσφέρει σημαντικό έργο στην εκπαίδευση των φοιτητών και στην επιμόρφωση των ιατρών και νοσηλευτών. Αρχικά η Πολυκλινική στεγάζεται σε δυο δωμάτια στην οδό Σωκράτους 56.
