Στην υπηρεσία του ασθενούς
Ἄλγους Ἴασις
Η προσφορά της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού
Πανεπιστημίου Αθηνών στην κοινωνία και την εκπαίδευση
Προνοώντας για τον άνθρωπο
Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν την πρωταρχική αιτία θανάτου στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες. Υπολογίζεται πως το 2025 οι θάνατοι από αυτά θα ανέλθουν στα 25 εκατομμύρια τον χρόνο σε παγκόσμια κλίμακα, ακολουθώντας μια συνεχόμενη αυξητική τάση. Η ιατρική καλείται να διαγιγνώσκει και να θεραπεύει το απρόοπτο, το αναπάντεχο, το μοιραίο. Πώς, όμως, μπορεί να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το μη αναμενόμενο, πολλές φόρες, των καρδιολογικών παθήσεων;
Το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου πλήττει μεγάλο αριθμό ανθρώπων στις δυτικές κοινωνίες. Εμφανίζεται συχνότερα σε άνδρες, οι οποίοι κατέχουν υψηλές διοικητικές θέσεις και για αυτό αποκαλείται από πολλούς η «νόσος των μάνατζερ». Ήταν γνώστη πάθηση από την αρχαιότητα και θεωρούταν «θεία τιμωρία». Σήμερα, αν και η επιστημονική γνώση βρίσκεται σε υψηλό επίπεδο και έχουν αναπτυχθεί αρκετές θεραπευτικές μέθοδοι, η σημαντικότερη θεραπεία της νόσου εξακολουθεί να είναι η πρόληψη.
Στην Ελλάδα, η καρδιολογία μπόρεσε να αναπτυχθεί την περίοδο του μεσοπολέμου. Είναι η εποχή κατά την οποία οι πρώτοι Έλληνες καρδιολόγοι, που έχουν ειδικευθεί στη Γερμανία και στη Γαλλία, επιστρέφουν στη χώρα.
Με την επάνοδό τους, επανδρώνουν τα μεγάλα νοσοκομεία της πρωτεύουσας. Αναλαμβάνουν τη θεραπεία των καρδιολογικών παθήσεων, που έως τότε, στην ελληνική ιατρική εμπίπτουν στην ειδικότητα του παθολόγου, καθώς δεν έχει ακόμη αναγνωρισθεί η καρδιολογία ως ξεχωριστός ιατρικός κλάδος.
Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο έχει πλέον ωριμάσει η ιδέα της ανάπτυξης της καρδιολογίας και το 1956 αναγνωρίζεται επίσημα ως ανεξάρτητη ειδικότητα.
Η Α' Καρδιολογική Κλινική και το ομώνυμο Εργαστήριο της Ιατρικής Σχολής ιδρύονται το 1960 και στεγάζονται στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο. Πρώτος διευθυντής της διετέλεσε ο Γεώργιος Μιχαηλίδης (1906-1974), ο οποίος υπήρξε και πρώτος Καθηγητής Καρδιολογίας.
Χάρη στη συνεχή ερευνητική δραστηριότητα, στο κλινικό έργο και στις πρωτοπόρες εκπαιδευτικές πρακτικές της κλινικής αναπτύσσονται διαγνωστικές και θεραπευτικές καινοτομίες που στοχεύουν στην ενημέρωση του πληθυσμού, καθώς και στην πρόληψη και στην ίαση των καρδιολογικών παθήσεων.
Μετά τον Γεώργιο Μηχαηλίδη, η καρδιολογία εκπροσωπείται στη χώρα μας από σπουδαίες προσωπικότητες, όπως ο Καθηγητής Παύλος Τουτουζάς (1935-2021), ο Καθηγητής Σπυρίδων Μουλόπουλος (1926- ), που εφήυρε την ενδοαρτική αντλία, καθώς και ο Καθηγητής Χριστόδουλος Στεφανάδης (1947-).
Η συνεχής αύξηση της συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων οδηγεί στην ίδρυση της Β' Καρδιολογικής Κλινικής της Ιατρικής Αθηνών, το 2003, η οποία στεγάζεται στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν». Στην κλινική πραγματοποιούνται τόσο διαγνωστικές εξετάσεις, που αφορούν όλο το φάσμα των καρδιολογικών παθήσεων, όσο και εξειδικευμένες επεμβάσεις. Παράλληλα, η κλινική παράγει ερευνητικό έργο σε συνεργασία με μεγάλα καρδιολογικά κέντρα του εξωτερικού, ενώ δεν υπολείπεται σε εκπαιδευτικό έργο καθώς διοργανώνει ετησίως επιστημονικές εκδηλώσεις.
Στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Σωτηρία» στεγάζεται η Γ' Καρδιολογική Κλινική της Ιατρικής Σχολής. Μετά από πολυετείς γραφειοκρατικές περιπέτειες, το 2020 εγκαταστάθηκε μόνιμα στο ανωτέρω νοσοκομείο. Το προσωπικό της κλινικής συμβάλλει ουσιαστικά στην πρόληψη, στη θεραπεία και στη νοσηλεία. Ταυτόχρονα παρέχει υψηλού επιπέδου ερευνητικό και εκπαιδευτικό έργο.
Σήμερα, η πρόκληση με την οποία έρχονται αντιμέτωποι οι καρδιολόγοι της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών είναι πολύπλευρη: πέρα από την ανάπτυξη των διαγνωστικών και θεραπευτικών μεθόδων καλούνται να εκπαιδεύσουν τον ελληνικό πληθυσμό σε έναν νέο και διαφορετικό τρόπο ζωής με λιγότερο άγχος, περισσότερη άσκηση και ψυχική ισορροπία.
Κυμογράφος ή Κυμογράφιο. Ιατρικό όργανο για την καταγραφή του σφυγμικού κύματος των αρχών του 20ού αιώνα. Τον 19ο αιώνα καθιερώνονται σταδιακά οι πολυάριθμες εξειδικεύσεις της ιατρικής. Η ανάπτυξή τους επιβάλλεται από την πρόοδο της επιστημονικής γνώσης, την επινόηση νέων οργάνων και την εξέλιξη της κλινικής ιατρικής. Ωστόσο, για μεγάλο χρονικό διάστημα, έως το 1920, η άσκηση της καρδιολογίας περιορίζεται στα όρια της εσωτερικής παθολογίας.
Ο Καθηγητής Χειρουργικής Πολύβιος Κορύλλος (1881-1938) τολμά να πραγματοποιήσει την πρώτη καρδιοχειρουργική επέμβαση στην Ελλάδα το 1920. Στο Αρεταίειο Νοσοκομείο χειρουργεί ένα ετοιμοθάνατο παιδί που πάσχει από περικαρδίτιδα.
Ο Καθηγητής Γεώργιος Μιχαηλίδης (1906-1974) θεωρείται ο εισηγητής της Καρδιολογίας στην Ελλάδα. Λίγο πριν την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Μιχαηλίδης επέστρεψε από το Παρίσι, μετά από πολυετείς σπουδές στα νοσήματα της καρδιάς και των αγγείων. Αρχικά, ο διευθυντής της Β΄ Πανεπιστημιακής Παθολογικής Κλινικής, στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο, Καθηγητής Βλαδίμηρος Μπένσης (1877-1950) του αναθέτει την περίθαλψη των ασθενών με καρδιολογικά νοσήματα. Το 1948 εκλέγεται έκτακτος Καθηγητής Παθολογίας και με τον συνεργάτη του και μέλλοντα Καθηγητή Καρδιολογίας, Δημήτρη Αυγουστάκη, αναδεικνύουν την Καρδιολογία ως ξεχωριστή ειδικότητα.
Οι πρωτεργάτες της καρδιολογίας στην Ελλάδα: ο Καθηγητής Γεώργιος Μιχαηλίδης ανάμεσα στον μετέπειτα Καθηγητή Καρδιολογίας Δημήτρη Αυγουστάκη και τον Υφηγητή Αγησίλαο Παπαδόπουλο στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο το 1949. Ενδεικτικό της προσφοράς και του σπουδαίου έργου που επιτελείται στην Α΄ Καρδιολογική Κλινική είναι η διεθνής αναγνώρισή της μέσα από πολυάριθμες δημοσιεύσεις σε διεθνή ερευνητικά περιοδικά και βραβεύσεις σε διεθνή συνέδρια.
