Χτίζοντας το μέλλον
Ἄλγους Ἴασις
Η προσφορά της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού
Πανεπιστημίου Αθηνών στην κοινωνία και την εκπαίδευση
Η Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ και η COVID-19 εποχή
Τον Δεκέμβριο του 2019, ο ιός SARS-CoV-2 ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά στην πόλη Γιουχάν της Κίνας. Ο ιός εξαπλώθηκε γρήγορα σε ολόκληρο τον κόσμο και εξελίχθηκε σε πανδημία, ενώ η σοβαρή λοίμωξη του αναπνευστικού που προκαλεί ονομάστηκε COVID-19 (Coronavirus disease 2019).
Από τις 31 Δεκεμβρίου 2019 έως τις 8 Αυγούστου 2021 αναφέρθηκαν παγκόσμια 202.146.929 εργαστηριακά επιβεβαιωμένα κρούσματα COVID-19 και 4.285.421 θάνατοι.
Παρά την εισαγωγή αποτελεσματικών εμβολίων και διενέργειας μαζικών εμβολιασμών για την πρόληψη νόσησης από COVID-19, το υγειονομικό σύστημα των κρατών συνεχίζει να δοκιμάζεται καθημερινά. Η ταχεία εξάπλωση της νόσου, οι μεταλλάξεις του ιού, η αδυναμία για μια στοχευμένη, πλήρως αποτελεσματική αντιική θεραπεία και η άρνηση για εμβολιασμό, από μερίδα του πληθυσμού, συντελούν στην συνεχή διασπορά του ιού.
Η Ιατρική Σχολή και το ανθρώπινο δυναμικό της βρίσκεται στο πλευρό της κοινωνίας, από την πρώτη στιγμή που ξέσπασε η πανδημία. Βασικό μέλημά τους είναι να συνεχίσουν αδιαλείπτως το διδακτικό έργο και να διεξάγει πρωτοποριακή έρευνα σε θέματα COVID-19, προσφέροντας παράλληλα υπηρεσίες υγείας υψηλής ποιότητας στην κοινωνία.
Το δυναμικό των κλινικών και των εργαστηρίων της Ιατρικής Σχολής βρίσκεται εξαρχής στο επίκεντρο της προσπάθειας αντιμετώπισης της πανδημίας, καλύπτοντας μεγάλο τμήμα των εργαστηριακών αναγκών που προκαλεί αυτή.
Οι πανεπιστημιακές κλινικές διέθεσαν 887 κλίνες, μεταξύ των οποίων και κλίνες ΜΕΘ, όπου έχει νοσηλευθεί περίπου το ένα τρίτο των διασωληνωμένων ασθενών στην Ελλάδα με λοίμωξη COVID-19 και περισσότεροι από τους μισούς ασθενείς που δεν διασωληνώθηκαν τους πρώτους 12 μήνες της πανδημίας. Παρακάτω αναφέρονται οι κλινικές και ο αριθμός των κλινών:
• Α' Προπαιδευτική Παθολογική κλινική, Α' Παθολογική Κλινική, Παθολογική Φυσιολογία - «Λαϊκό» Νοσοκομείο: 120 κλίνες
• Β' Κλινική Εντατικής Θεραπείας, Γ' Παιδιατρική Κλινική, Δ' Παθολογική Κλινική, Β' Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, Β' Πνευμονολογική Κλινική, Γ' Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική - «Αττικό» Νοσοκομείο: 267 κλίνες και 55 κλίνες ΜΕΘ
• Θεραπευτική Κλινική, Α' Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική- Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα»: 102 κλίνες
• Γ' Παθολογική Κλινική και Α' Πνευμονολογική Κλινική - Νοσοκομείο «Η Σωτηρία»: 47 κλίνες και 17 κλίνες ΜΕΘ
• Α' Κλινική Εντατικής Θεραπείας - Νοσοκομείο «Ο Ευαγγελισμός»: 66 κλίνες κλίνες ΜΕΘ
• Β' Παθολογική Κλινική- Νοσοκομείο «Ιπποκράτειο»: 143 κλίνες
• Α' Παιδιατρική Κλινική- Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία»: 50 κλίνες
• Β' Παιδιατρική Κλινική- Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού»: 20 κλίνες
Επίσης, στα συγκεκριμένα νοσοκομεία λειτουργούν και εμβολιαστικά κέντρα, στα οποία προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στελέχη των πανεπιστημιακών κλινικών.
Στον αγώνα καταπολέμησης της νόσου συμμετέχουν, μεταξύ άλλων, τα κάτωθι εργαστήρια της Ιατρικής Σχολής: Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας, Ιστολογίας-Εμβρυολογίας, Υγιεινής Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, Μικροβιολογίας, Κλινικής Μικροβιολογίας, Κέντρο Νέων Βιοτεχνολογιών και Ιατρικής Ακριβείας / pMedGR. Ειδικότερα, τα Εργαστήρια Μικροβιολογίας καλύπτουν τις διαγνωστικές ανάγκες πολλών νοσοκομείων και κέντρων υγείας ευρύτερων γεωγραφικών περιοχών με μοριακές εξετάσεις κλινικών δειγμάτων για την ανίχνευση του νέου κορωνοϊού με τη μέθοδο realtime RTPCR.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η συμμετοχή 13 καθηγητών της Ιατρικής Σχολής στην Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων που συγκροτήθηκε από την πολιτεία με σημείο αναφοράς τις κλινικές και τα εργαστήρια της Ιατρικής.
Ενδεικτικά αναφέρονται ορισμένες δράσεις και ερευνητικές μελέτες που πραγματοποίησε η Ιατρική Σχολή, καθώς ο όγκος της είναι μεγάλος:
1) Η Α' Ψυχιατρική Κλινική, για την καλύτερη υποστήριξη των πολιτών, οργάνωσε δύο εθελοντικές ομάδες υποστήριξης: την ομάδα «Μένω στο σπίτι με βοήθεια» για την υποστήριξη ατόμων που αισθάνονται απομονωμένα και την ομάδα «Μειώνουμε το άγχος μαζί» για την υποστήριξη ατόμων που αντιμετωπίζουν έντονες αγχώδεις διαταραχές.
2) Η Α' και Β' Νευρολογική Κλινική οργάνωσαν την λειτουργία προγράμματος υποστήριξης ασθενών με νευρολογικά νοσήματα, καθώς και των φροντιστών και των οικογενειών τους μέσω Τηλεφωνικής Γραμμή Βοηθείας, ενώ η Β' Νευρολογική Κλινική λειτουργεί εξωτερικό ιατρείο για τις νευρολογικές επιπλοκές της νόσου COVID-19.
3) Πραγματοποιήθηκε ελληνική μελέτη σε συνεργασία με το National Cancer Institute των ΗΠΑ σχετικά με ασθενείς που νοσηλευτήκαν από COVID¬-19 και οι οποίοι έχουν μεγαλύτερους τίτλους εξουδετερωτικών αντισωμάτων έναντι του SARS¬CoV¬2.
4) Διενεργήθηκε κλινική μελέτη με έγχυση πλάσματος από αναρρώσαντες ασθενείς για την αντιμετώπιση λοίμωξης από COVID-19.
5) Σημαντικές υπήρξαν οι προοπτικές μελέτες αναφορικά με την χρήση ποικίλων νέων βιοδεικτών για την πρόγνωση και έκβαση διαφόρων μορφών της λοίμωξης SARS¬CoV¬2
6) Πραγματοποιήθηκε χαρτογράφηση της ποικιλομορφίας με ανάλυση του γενετικού υλικού του SARS¬CoV¬2 σε δείγματα που ανιχνευτήκαν στη χώρα.
7) Έγιναν μελέτες αναφορικά με της διάφορες επιπτώσεις των καρδιαγγειακών νοσημάτων σε ασθενείς με COVID-19.
Η Ιατρική Σχολή παράγει νέα γνώση, ενισχύει σημαντικά το κλινικό έργο των μονάδων COVID-19 του ΕΚΠΑ και δημιουργεί ένα σημαντικό παρατηρητήριο για την πανδημία. Με αυτό τον τρόπο στηρίζει το κράτος και βοηθά ουσιαστικά τους πολίτες στην προσπάθεια για περιορισμό, αντιμετώπιση και εξάλειψη της νόσου.
Την πρώτη περίοδο της πανδημίας, τον Μάρτιο του 2020, γεννήθηκε στην Γ΄ Πανεπιστημιακή Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική του Νοσοκομείου «Αττικόν», υπό την διεύθυνση της Καθηγήτριας Σοφίας Καλανταρίδου, το πρώτο βρέφος από μητέρα θετική στον COVID-19. Έξι μήνες αργότερα, τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, πραγματοποιήθηκε στην ίδια κλινική η πρώτη ωοληψία για εξωσωματική γονιμοποίηση σε μια γυναίκα η οποία είχε διαγνωστεί θετική στον ιό ενώ ήταν έτοιμη να οδηγηθεί σε λήψη ωαρίων. Στην φωτογραφία απεικονίζονται από αριστερά της δεξιά: η Καθηγήτρια Σοφία Καλανταρίδου, η εμβρυολόγος Τερέζα Βράντζα και ο επιστημονικός υπεύθυνος της Μονάδας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής της Κλινικής Ευάγγελος Μακράκης.
Ο Πρύτανης του ΕΚΠΑ και Διευθυντής της Θεραπευτικής Κλινικής, Καθηγητής Μελέτιος-Αθανάσιος Δημόπουλος, πλαισιωμένος από τους Καθηγητές Ευάγγελο Τέρπο και Ευστάθιο Καστρίτη, καθώς και από μέλη της Θεραπευτικής Κλινικής του Νοσοκομείου Αλεξάνδρα. Στην Θεραπευτική Κλινική διεξάγεται ένα σημαντικό μέρος της έρευνας για τον COVID-19, ενώ παράλληλα παρέχεται υψηλού επιπέδου περίθαλψη στους πάσχοντες.
Τα μέλη ΔΕΠ της Θεραπευτικής Κλινικής στο Νοσοκομείο Αλεξάνδρα συμμετέχουν ενεργά στην ερευνητική και κλινική προσπάθεια αντιμετώπισης της λοίμωξης COVID-19. Από αριστερά προς τα δεξιά απεικονίζονται: η αναπληρώτρια Καθηγήτρια Φλώρα Ζαγούρη, ο Καθηγητής Ευάγγελος Τέρπος, η αναπληρώτρια Καθηγήτρια Γεωργία Τρακάδα, ο Καθηγητής Ευστάθιος Καστρίτης, ο Καθηγητής Ιωάννης Παρασκευαΐδης, η επίκουρη Καθηγήτρια Μαρία Γαβριατοπούλου, ο αναπληρωτής Καθηγητής Κίμωνας Σταματελόπουλος, η επίκουρη Καθηγήτρια Σταυρούλα Πάσχου, ο αναπληρωτής Καθηγητής Ευστάθιος Μανιός και ο επίκουρος Καθηγητής Αλέξανδρος Μπριασούλης
