ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΣΕ ΧΑΛΕΠΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ
September 21, 2021ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
September 21, 2021
Η Ιατρική Σχολή στην πρώτη γραμμή
Ἄλγους Ἴασις
Η προσφορά της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού
Πανεπιστημίου Αθηνών στην κοινωνία και την εκπαίδευση
Επεμβαίνοντας στο σώμα
Βασικό κλάδο της Ιατρικής, αποτελεί η χειρουργική, η μορφή δηλαδή θεραπείας που επεμβαίνει άμεσα στο εσωτερικό του οργανισμού για να βελτιώσει τμήματά του που ασθενούν, με τη βοήθεια εξειδικευμένων εργαλείων. Στην εξελικτική πορεία της, σταθμό αποτελεί η επινόηση της γενικής αναισθησίας με αιθέρα, καθώς και η δημιουργία νοσοκομείων με ειδικές χειρουργικές αίθουσες τον 19ο αιώνα, ενώ η τεχνολογία συμβάλλει σταθερά στη βελτίωση των χειρουργικών επεμβάσεων. Ο Γερμανός Καθηγητής Χειρουργικής και Οφθαλμολογίας Maximilian Joseph von Chelius (1794-1876) αναφέρει σχετικά με τις αρετές του χειρουργού:
Ὁ χειρουργὸς ὅμως, ἵνα εὐδοκιμήσῃ εἰς τὴν τέχνην, ἀπαιτεῖται νὰ ἔχῃ ἰδιαιτέραν ἑτοιμότητα καὶ δεξιότητα, ἅπερ μόνον διὰ τῆς μακρᾶς ἀσκήσεων καὶ ἀγαθοφυΐας δύνανται προσκτηθῶσι. Ὁ χειρουργὸς, λέγει ὁ Κέλσος, πρέπει νὰ εἶναι νέος, ἢ μᾶλλον νέος παρὰ προβεβηκώς,νὰ ἔχῃ χεῖρα ἐπιτηδείαν, σταθερὰν καὶ μὴ τρέμουσαν, να εἶναι ἀμφοτεροδέξιος, ὀξυδερκής, καὶ ἀπαθὴς τόσον, ὥστε, ἵνα ἰατρεύσῃ, ὅντινα ἐπιχειρίζεται ἄρρωστον, νὰ μὴ βιάζηται πλέον τοῦ δέοντος, κινούμενος εἰς οἶκτον ἐκ τῶν φωνῶν τοῦ ἀρρώστου, μηδὲ νὰ κόπῃ ὀλιγώτερον τοῦ ἀναγκαίουֹ νὰ πράττῃ δὲ ὅλα τοιουτοτρόπως, ὥστε μηδὲν ἄλλο πάθος νὰ γεννᾶται εἰς τὸν ἄρρωστον ἐκ τῶν πόνων.
Το παραπάνω απόσπασμα αντλείται από το Εγχειρίδιον της Χειρουργικής του 1852, σε μετάφραση του Καθηγητή Χειρουργικής Παθολογίας και Οφθαλμολογίας Ιωάννη Ολύμπιου (1802-1869). Ο ίδιος διετέλεσε πρώτος διευθυντής της Α΄ Χειρουργικής Κλινικής, που ιδρύεται ταυτόχρονα με το Οθώνειο Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1837. Η χειρουργική αποτελεί, ένα από τα πρώτα μαθήματα που διδάσκονται στην Ιατρική Σχολή, καθιστώντας φανερή εξ’ αρχής την ανάγκη των φοιτητών για κλινική εξειδίκευση και πρακτική άσκηση.
Η Α΄ Χειρουργική Κλινική στεγάζεται για αρκετά χρόνια στο Πολιτικό ή -όπως ονομάστηκε αργότερα - Δημοτικό Νοσοκομείο Αθηνών «Η Ελπίς», που βρισκόταν στην οδό Ακαδημίας. Όμως, ο μικρός αριθμός κλινών και η απουσία κατάλληλου χώρου για την πρακτική εκπαίδευση των φοιτητών επιτάσσουν τη δημιουργία ενός Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου. Οι πρώτες προσπάθειες ίδρυσής του, αποβαίνουν άκαρπες εξαιτίας των «εθνικών» πολέμων που εκδηλώνονται έως την περίοδο του Μεσοπολέμου.
Στις 4 Ιουνίου του 1934 η Α΄ Χειρουργική Κλινική αποκτά μόνιμη στέγη στο νεοϊδρυθέν τότε «Λαϊκό Νοσοκομείο». Κατά τη μεταστέγαση της κλινικής, Διευθυντής διατελούσε ο Καθηγητής Μαρίνος Γερουλάνος (1867-1960) σε στενή συνεργασία με τον Καθηγητή Πέτρο Κόκκαλη (1896-1962), ο οποίος υπήρξε πρωτοπόρος στη διεξαγωγή θωρακοχειρουργικών επεμβάσεων. Το διάστημα αυτό, η κλινική έχει στη διάθεσή της 4 θαλάμους με 28 κλίνες. Οι αυξημένες ανάγκες της εκπαιδευτικής λειτουργίας της Ιατρικής Σχολής, στον τομέα της χειρουργικής, θα οδηγήσουν σταδιακά στη δημιουργία επτά χειρουργικών πανεπιστημιακών κλινικών που λειτουργούν σήμερα.
Σπουδαίες προσωπικότητες και επιδέξιοι χειρουργοί διεύθυναν και στελέχωσαν όλες τις χειρουργικές κλινικές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διακρίνουμε τον Ιούλιο Γαλβάνη (1838-1901), τον Σπυρίδωνα Μαγγίνα (1839-1920), τον Γεράσιμο Φωκά (1861- 1937), τον Νικόλαο Αλιβιζάτο (1876-1945), τον Νικόλαο Χρηστέα (1905-2001), τον Παναγιώτη Χρυσοσπάθη (1915-2015), τον Γρηγόριο Σκαλκέα (1928-2018) και τον Παναγιώτη Μπάλα (1926 -) που υπήρξαν πρωτοπόροι της χειρουργικής στην Ελλάδα.
Πολλοί είναι οι Καθηγητές που εισάγουν καινοτόμες χειρουργικές τεχνικές, συγγράφουν ή μεταφράζουν εγχειρίδια χειρουργικής και μεριμνούν για την επιστημονική κατάρτιση των νέων ιατρών. Δεν είναι λίγοι οι Καθηγητές Χειρουργικής που ασχολούνται με τη φιλοσοφία, την λογοτεχνία και εν γένει τις ανθρωπιστικές επιστήμες, στα πρότυπα του ιατροφιλόσοφου ιατρού κατά τον Ιπποκράτη.
Πίνακας που απεικονίζει χειρουργική επέμβαση νεαρής γυναίκας. Τη στιγμή αποτυπώνει ο Έλληνας ζωγράφος Γεώργιος Ροϊλός, δηλώνοντας την εκτίμηση προς τη χειρουργική, που είναι συνάμα επιστήμη και τέχνη. Εξαίρεται στο κέντρο του πίνακα η μορφή του χειρουργού ιατρού, χωρίς να γνωρίζουμε, όμως, το όνομά του. Τον συνδράμουν τρεις ιατροί και μια νοσηλεύτρια. Διακρίνονται ακόμη, χειρουργικά εργαλεία της εποχής.
Ροϊλός Γεώργιος (1867-1928)
Στο χειρουργείο, Λάσο σε μουσαμά, 130 x 182 εκ
Αίθουσα προπλασμάτων Εγχειρητικού Εργαστηρίου στις αρχές της δεκαετίας του 1920. Την εποχή αυτή καθίσταται αναγκαία η δημιουργία κτηριακών υποδομών κατάλληλων να στεγάσουν τις ανάγκες των νέων ειδικευόμενων χειρουργών».
Στο αμφιθέατρο του Λαϊκού Νοσοκομείου, κατά την διδασκαλία του μαθήματος της χειρουργικής, διακρίνεται ο Καθηγητής Μαρίνος Γερουλάνος (1867-1960), με τους βοηθούς του και τον ασθενή σε κρεβάτι νοσοκομείου.
Οι Καθηγητές της Χειρουργικής συχνά καταπιάνονται με τη λογοτεχνία ή τη φιλοσοφία. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Κωνσταντίνου Μέρμηγκα, ο οποίος μελέτησε και εξέδωσε πλήθος δοκιμίων που αφορούσαν τον Γκαίτε.
Χειρουργικά εργαλεία που εφευρέθηκαν από τον Πολύβιο Κορύλλο (1881-1938), πρωτοπόρο Καθηγητή Χειρουργικής και τολμηρό θωρακοχειρουργό που επιχείρησε την πρώτη καρδιοχειρουργική επέμβαση στην Ελλάδα.
